Dom Sióstr Elżbietanek w Oliwie

Początki domu zakonnego Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Gdańsku Oliwie sięgają roku 1906 i związane są ze staraniami ks. Franciszka Salezego Schrőtera, proboszcza parafii pw. Świętej Trójcy. 

Powstanie placówki zakonnej poprzedziło powołanie do życia w dniu 19 listopada 1906 r. żeńskiego Stowarzyszenia św. Elżbiety. Kobiety zobowiązały się do comiesięcznej składki w wysokości 100 marek, która miała na celu zapewnienie bytu materialnego sióstr elżbietanek. Ponadto zadaniem stowarzyszenia była opieka nad chorymi, ubogimi oraz dziećmi.

W maju 1907 r. zatrudniono do opieki nad chorymi dwie pielęgniarki, które zamieszkały w domu przy Pachołku. Utworzono również ochronkę dla dzieci. Środki na tę działalność dostarczały kobiety ze Stowarzyszenia św. Elżbiety, które w 1907 r. liczyło 400 członkiń. Członkinie stowarzyszenia dwukrotnie zorganizowały w ogrodach „Waldhauschen” bazar dobroczynny. Zebrane pieniądze miały wspomóc budowę domu sióstr elżbietanek przy dzisiejszej ul. Opackiej. We wrześniu 1907 r. stowarzyszenie zebrało 1400 marek, a w lipcu 1910 o sześćset więcej.

Dnia 18 maja 1910 r., po kilkuletnich staraniach ks. Franciszka Schrőtera, Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety rozpoczęło posługę w Oliwie. Proboszcz Schrőter uroczyście wprowadził do parafii trzy siostry elżbietanki – s. Raimunda Zuber, s. Betha Schneider oraz
s. Martha Welzel. Siostry zamieszkały w wynajmowanym domu pod Pachołkiem, w którym zajmowały 3 małe pokoje. Po kilku miesiącach siostry zrezygnowały ze wsparcia materialnego członkiń stowarzyszenia, gdyż własną pracą zarabiały na utrzymanie.

Siostry elżbietanki z gorliwością poświęcały się ambulatoryjnej opiece chorych, ubogich oraz prowadzeniu przedszkola, przez co zyskały szacunek i zaufanie duchowieństwa oraz parafian. Wkrótce jednak wynajmowany dom okazał się zbyt mały i siostry postanowiły razem z katolicką gminą parafialną wybudować nowy. Budowy podjął się cieśla
E. Klawikowski. Już 17 października 1912 r. nastąpiło poświęcenie domu, w którym zamieszkały siostry. Nowy budynek był własnością sióstr i nazwano go Domem św. Bernarda. Od lutego 1913 r. rozpoczęto tu kursy robótek ręcznych, szycia i gotowania dla dziewcząt. 

Po wybuchu pierwszej wojny światowej w 1914 r. siostry podjęły się w domu
św. Bernarda opieki rannych żołnierzy. 

W lutym 1918 r. kuria biskupia w Pelplinie zezwoliła na utworzenie kaplicy i drogi krzyżowej w domu zakonnym sióstr elżbietanek. Od kwietnia 1918 r. odprawiano Mszę św.
w kaplicy sióstr, a od sierpnia 1918 r. przechowywany był na stałe w kaplicy Najświętszy Sakrament. 

W związku z rozwojem posługi dom sióstr był dwukrotnie przebudowywany  – w roku 1925 oraz 1934. W trakcie przebudowy powstały dwie sale z łóżkami (8-10 łóżek) dla wczasowiczów, podłączono również centralne ogrzewanie oraz zrobiono pokój dzienny dla osób wypoczywających. Natomiast w roku 1934 dobudowano kaplicę pw. Św. Bernarda, którą poświęcił bp Edward Graf o’ Rourke, pierwszy biskup gdański. Jako kaplica publiczna była dostępna również dla osób świeckich. W 1986 r. zmieniono tytuł kaplicy na Najświętsze Serce Pana Jezusa.

W roku 1935, gdy placówka zakonna świętowała jubileusz 25-lecia istnienia dziewięć sióstr opiekowało się ambulatoryjnie 146 osobami, 89 chorymi w ich własnych domach oraz 95 przedszkolakami. Odwiedziły 1463 osoby ubogie i chore oraz odbyły 1272 wizyty dobroczynne.

W lutym 1945 r., gdy wojska radzieckie wkroczyły na teren Wolnego Miasta Gdańska żołnierze radzieccy zajęli dom zakonny przy ul. Opackiej 5. Siostry usunęły się do suteren. Po dwóch miesiącach wojsko opuściło dom. Magistrat miasta Gdańska przekształcił dom zakonny  sąsiedni dom na tymczasowy szpital zakaźny dla osób chorych na tyfus. Po opanowaniu epidemii tyfusu zlikwidowano tymczasowy szpital w 1946 r. Chorymi opiekowały się siostry
z naszego Zgromadzenia. 

W maju 1945 r. siostra przedszkolanka zajęła opuszczony dom po niemieckich siostrach Diakoniskach przy ul. Cystersów. Dom był częściowo zdewastowany. Po uporządkowaniu go urządzono w nim trzy oddziałowe przedszkole miejskie. Dnia 31 sierpnia 1948 r. zwolniono siostrę zakonną, która była kierowniczką przedszkola i zastąpiono ją osobą świecką. 

Z chwilą przybycia nowego ordynariusza do Kurii Biskupiej w Gdańsku – Oliwie,
ks. bpa Edmunda Nowickiego powiększono etaty sióstr zakonnych z 1 do 12. Kancelarię parafialną obsługiwała jedna siostra. 

Na przełomie lat 1950/60 w części domu sióstr mieściła się Kuria Biskupia Gdańska, gdzie zamieszkiwał Biskup Pomocniczy. Odbywały się tu również kilkudniowe rekolekcje zamknięte dla młodzieży i wczasy dla byłych więźniów obozów koncentracyjnych. Spotykali się tu również raz w miesiącu spotykają się tu członkowie grup modlitewnych, nauczyciele
i Świeckie Stowarzyszenie Karmelitanek Bosych. Siostry opiekowały się chorymi w ich własnych mieszkaniach, latem przyjmowały wczasowiczów. Pracowały w Kurii Metropolitalnej oraz przy miejscowej parafii w charakterze katechetki i zakrystianki.  

W 2012 r. dom przeszedł remont kapitalny i został przystosowany na potrzeby prowadzonego przez siostry przedszkola.